Historic Centre of Salvador de Bahia, Brazil – Istorijski centar Salvador de Baija, Brazil

Svake godine u noći 31. decembra, ikona Senjore bom Hesus dos Navegantes prenosi se u Igrehu Nosa Senjora da Konseisao. Da bi se proslavio dolazak nove godine, idućeg jutra pratnji ikone pridružuje se morska procesija sastavljena od desetina čamaca. Povorka ide ka Igrehi Nosa Senjora de Boa Vijagem u kojoj se već tiskaju vjernici, i gdje se ikona čuva do sljedeće godine. Iako ovaj običaj potiče iz portugalske tradicije, ne treba da čudi što Salvador Baija obilježava novu godinu ceremonijom koja je i sveta i profana, jer to su dva elementa koja su oduvijek određivala životni stil grada. Salvador je prijestonica države Baija na sjeveroistoku Brazila. Nalazi se u Baija Todos os Santos, ogromnom i mirnom zalivu, čijem je imenu kumovala posada Ameriga Vespučija koji je tamo stigao 1. novembra 1501. godine. Nekoliko godina kasnije tu se nasukao brod pod komandom Dijega Alvaresa, kome je utočište pružilo pleme s obale, Tupinambe. Dijego se oženio kćerkom poglavice Taparika i na kraju odigrao odlučujuću ulogu kada je portugalski kralj Žoao III naredio da se u zalivu podigne grad.

Godine 1549. flota s preko 1.000 kolonista otisnula se sa obale Evrope pod komandom Tomea de Souze. Kada su stigli do obala Baje de Todos os Santos, Alvares i lokalno stanovništvo priredili su im dobrodošlicu, sa svim počastima. To je bio početak Salvadora de Baje, prijestonice nove kolonije, a Tome de Souza dobio je titulu guvernera Brazila. Poslije pola vijeka, grad je imao 1.600 stanovnika i trgovao šećernom trskom, duvanom i pamukom. Malo kasnije, počela je unosna trgovina robljem, koja je kroz mješavinu južnoameričkih domorodaca, portugalskih kolonista i afričkih robova od Baje napravila multietnički grad. Taj nagli napredak je, naravno, privukao pažnju stranaca, koji su počeli da se pripremaju za osvajanje Baje. Prvo su došlo Holanđani iz Istočno-indijske kompanije, koji su gradom vladali 1624-1625. godine. Kada je ponovo zavladao mir, Baija je postala skladište za nova blaga koja su pristizala iz rudnika zlata i dijamanata iz unutrašnjosti. Bogati portugalski dostojanstvenici počeli su sebi da zidaju veličanstvene kuće i barokne crkve. Do 1763. godine grad se znatno proširio i brojao je 60.000 stanovnika, svih slojeva i nacionalnosti, ali portugalski trgovci odlučili su da prijestonicu prebace na jug, u jednako napredni grad Rio de Žaneiro. To je značilo početak laganog opadanja Salvador de Baje, koje se nije zaustavilo ni oslobođenjem Brazila od portugalske vladavine, 1822. godine.

Grad je poznat po ljepoti svoje kolonijalne arhitekture. Najbolji dokaz evropske prošlosti jeste donji dio grada u kojem se mogu vidjeti ostaci utvrđenja izgrađenih zbog odbrane važne luke, kao i Mesado Modelo gdje je stizala roba. S druge strane, na vrhu brda nalazi se velika Igreha de Noso Senjor e Bonfim, posvećena zaštitničkom svetitelju grada. Svakodnevni život u Baiji uglavnom se odvijao u gornjem dijelu, koji je s lukom povezan uspinjačom što su je još 1610. godine izgradili jezuiti da bi robovima olakšali rad. Danas nije ostalo ništa od tog prvobitnog mehanizma, ali zato se može vidjeti lift Laserda, masivna čelična naprava na parni pogon podignuta 1868. godine. U gornjem dijelu Baije ne nalaze se samo kuće plemića i trgovaca, nego i najveći broj gradskih crkava. Legenda kaže da ih je u jednom trenutku bilo 365, po jedna za svaki dan u godini; to jasno pokazuje značaj religije u tom gradu, gdje se katolicizam često miješao s animističkim vjerovanjima afričkih robova, od čega je nastao sinkretistički kult Kandomble. Najljepša crkva je Igreha de Sao Fransisko, s potpuno pozlaćnim zidovima i oltarom. Blizu nje nalazi se drvena četvrt Pelourinjo, zadivljujuća grupa zdanja iz XVII i XVIII vijeka. Naziv Pelourinjo znači „mjesto za bičevanje“, zato što su se tu kupovali i prodavali robovi. Danas se na Largo de Pelourinju, na mjestu stare pijace robljem, nalazi fundasao Kasa de Žorž Amado, građevina podignuta u čast velikog brazilskog pisca koji je za vrijeme studija živio u obližnjem hotelu.

_{Izvor informacija: („Svetska baština pod zaštitom Uneska – Riznice umetnosti“, Marko Kataneo, Jasmina Trifoni) – Fotografija: (https://whc.unesco.org)}